Kaixo, Josune:   Erraza bezain zaila erantzuteko. Esango nuke galdera hori entzutean gu aseko gaituen eta bestea konbentzituko duen erantzun baten bila ibiltzen garela, eta aproposago ikusten dut testuinguruen arabera erantzutea. Araututako espazio batean garbia izan daiteke araua betetzeko eskatzea. Arautu gabeko espazioetan, ordea, aurrean dugunari –espazio horretan duen rolaren baitan–, daukan hizkuntza portaerak eragin dezakeen ondorioa erakuts diezaiokegu, ondorioen zama osoa bere bizkar utzi gabe, noski. Birziklatzearen onurez irakurtzen dugun bezala, birziklatzeko zabor berezituek laguntzen diguten bezala eta gure taldekideek birziklatzen dutela ikusten dugunean bezala. Araua, jarrera eta portaera, gurea eta besteena, lagungarri izan daitezke kultura-ohitura aldaketarako bidean. Arautu gabeko lekuan, espazioa okupatzen dutenen hizkuntza ohiturak aldatu nahi ditugunean, -espazio horren erabiltzaileek horren gaineko kezkarik ez badute ere- gure gogoeta, egiten dugun hizkuntza kudeaketa zergatik, nola eta zertarako egiten dugun azaldu diezaiokegu. Eta berari bere iritzia eskatu eta jaso, inoiz horrelako gogoetarik egin duen galdetu. Hizkuntza gutxituak behar dituen babes eta laguntza neurriak aurrera eraman ahal izateak (hiztunon portaerak eraginda, besteak beste) nola landuko zukeen galdetuko nioke. Bere iritzia –zabalduta egon daitekeena– dutenen aldaketa inoiz emango den galdetu. Ematekotan nola emango den, zerk bultzatuko dituen... Josune, ni ez nintzateke galdera zuzenean erantzuten saiatuko. Gogorik ez badu, ia seguru, esaten diogunak ez dio balioko eta defentsiban jarri edo isildu daiteke. Arrazoi fundamentuzko bat benetan eskatzen ari bada, justizia sozialaz eta hizkuntzen ekologiaz hitz egingo nioke; fokua gutxitua dagoen hizkuntza eta hiztunei laguntzean jarriko nuke eta horretarako behar den, antolaketa, kudeaketa eta egitasmoez hitz egin. Eta hori ere entzuteko momentua ez dela sumatuz gero, nik esateko daukana entzuten saiatuko nintzateke, beraganako interesa erakutsiko nioke, berari gure egitasmoek zer sortzen dioten jakiten saiatuko nintzateke. Hurrengo elkarrizketarako ate berri bat irekitzen lagun diezazuke.

Kaixo, Enrike: Nerabezaroa mugak identifikatzeko eta gainditzeko garaia dela kontuan izanda, eta helduen munduan bere lekua bilatu nahi dutela jakinda, hizkuntza ere horretarako tresna gisa senti dezakete. Izan ere, askotan esan izan diegu euskaraz egin behar dutela, eta haurrek aspaldi ulertu dute haurren hizkuntzak –helduen begitara– euskara izan behar duela. Eta nerabeek haurtzaroa alde batera utzi eta helduen mundura jauzi egin nahi dute. Esku hartzean kontuan izango dugu, besteak beste, nerabezaroan taldekideek garrantzia handia hartzen dutela. Arreta jarri beren lagun-talde(et)an gertatzen ari den horretan, eta beraien heldutasunerako aldaketa honetan hizkuntzak zein paper jokatzen duen argitu. Gaiari buruz hitz egin dezakegu, heldutik heldura, komunikazioaren kalitatea zainduz, hitza kentzeko arriskua dugu-eta. Galderekin bidea erraztu diezaiekegu, ideiak argitzen lagundu, arrazonamendura iristen lagundu. Beren portaera ulertzen saiatzen garela eta enpatikoaz entzuten ditugula transmititu ahal diegu; zergatik egiten duten erdaraz, zertarako, aldaketa noiz eman den, beren bizitzako zein esparru aldatuko den aurreikusi, ondorioak, eustean zer sorrarazten dien galdetu...   Gogoetak lagun diezaieke oharkabean egindako aldaketez jabetzen eta zein hiztun izan nahi duten erabakitzen. Azaldu diezaiekegu zertan laguntzen digun eta zer den guretzako euskaldun izatea. Etxean, ordea, guk erabaki dezakegu, familiarteko eremuko arauekin batera landu hizkuntzarena. Hizkuntzen kudeaketaz hitz egin dezakegu, zer noiz erabili (kalekoa eta etxekoa desberdindu). Guk hizkuntzen kudeaketa nola egiten dugun eta zer sentiarazten digun partekatu dezakegu. Kudeatzeko eredu bat erakuts diezaiekegu.  Adin horretan idealistagoak dira, eta justizia sozialerako sentsibleagoak; hizkuntza portaera ekologistak izatera gonbida ditzakegu. Eta nola ez, etxeko eta etxekoen arteko hizkuntza aldaketak zer sentiarazten dizuen konpartitzeak elkarrizketa gozatu dezake. Errietarik gabe, sortzen digun sentimendu eta pentsamenduak konpartitu: kezka azaldu, zer behar dugun esan eta eskaera zuzena egin. Etxeko beste arauak kudeatzen ditugun modu berean tratatu beharko hau ere. Laster arte

Kaixo Eider: Hizkuntza ohiturak errotzea asko kostatzen dela badakigu. Are, ez da etxe-aurrea puska baterako margotze hutsa. Hizkuntza ohiturena gauza konplexua da, eta une oro gerta daiteke oreka apurtzera datorren interferentziaren bat: pertsona berri bat etorri dela taldera, gai jakin bat atera da eta horri buruz aritzeko hizkuntzaz aldatu dutela... Zuk deskribatu diguzun egoeran ideia hauek dira zaintzekoak: laneko bileran gidaria zara, ulermena badago eta kide bat gaztelaniaz hasi da. Gidaria bazara eta ulermena baldin badago, jada ondo egin duzun moduan, zeuk euskarari eutsi eta ez deserosotasunik sentitu horregatik, komunikazioa bermatuta baitago. Gaztelaniaz hasi den kide horri dagokionez, nola jokatu? Nola erakarri berriro euskarara? Hasteko, ez dakigu zergatik jotzen duen gaztelaniara: ohituragatik edo ezintasunagatik. Horrelakoetan, maiz ez dago ezer berezirik egin beharrik: gaztelaniaz ari denari utzi amaitzen, eta segidan zeuk hartu hitza euskaraz eta hori aski izan daiteke beste guztiak berriro euskarari lotzeko. Gauza bera behin eta berriz gertatzen bada bilera euskaraz egiteko irizpidea mahai gainera atera eta berriro denen adostasuna eskuratzeko balia dezakezu aukera hau. Bileran parte hartzen duten beste lankide euskaldunekin aurrez hitz egin eta aurreikusi dezakezue hizkuntza aldaketa datorrenean beste horietako edozeinek solasa euskarara ekar dezakeela. Hartara ez zara beti zeu izango eginkizun horretan. Izan ere, beti zu bazara horretaz kezkatzen dena, beste lankide euskaldunak ere ohitzen ari zara zeuk aldatu arte zain egoten eta, tarte horretan eurak ere gaztelaniaz has daitezke. Amaitzeko, zer ez genukeen egingo garbi daukagu (gaztelaniara jotzeko arrazoia zein den jakin gabe): bilera erdian ez genioke etengo eta euskaraz egiteko eskatuko. Segi saiatzen eta kontatuko diguzu nola doakizun...

• Kanpo irudia:

Maila honetan hizkuntza irizpideen lanketa egin dezakezue zein hizkuntza erabiliko duzuen finkatzeko, barnera zein kanpora begira, komukazioetan, sare sozialetan eta abar...  Lanketa honetan hizkuntzen arteko errespetoaren gaia mahai gainean jartzeko unea izan daiteke. Besteak baztertu gabe, geureari lekua eginez eta aniztasuna zainduz oreka berriak lantzeko aukerak proposatuz. Gainerakoan, ez dakigu zuzen edo oker, baina lehen kolpean GKE batez ari garela iruditu zaigu. Hori horrela, besteek nola egiten duten ikustea lagungarri izan daiteke. Esaterako, Medicus Mundik hizkuntza aukerarekin du web orria; Ongi etorri errefuxiatuak-ek gauza bera...

• Lantaldeko hizkuntza kudeaketa:

Maila honetan, berriz, lantaldekoekin aztertu beharko duzu hizkuntza bakoitzari zer leku egingo diozuen eta zer neurritan. Hori bai, euskara ardatz jarri eta hortik orekak nola bilatu ikusi beharko duzue. Euskaldunok euskaraz egiten duzuela diozu: beti? Ahoz zein idatziz? Hor lan egiteko molde batzuk berariaz adostu daitezke, beti ere hizkuntza berdintasuna ikuspegia hobetsiz, eta ahal den heinean euskararen alde eginez. Bestetik, batzarretan zailtasunak sortzen zaizkizuela aitortu duzu: zehaztasunak falta zaizkigu ildo zehatzak proposatzeko. Hori dela eta, galdera hauen erantzun bila has zaitezkete oreka eta irizpide zehatzak ikusteko. Esaterako, hiru lagun horiek ulertzera iristen dira? Bilerak nork gidatzen ditu? Ulertzen ez dutenak hiru izaki, zuetako batzuk xuxurlaka mezua ulertarazten saiatu zarete? Langaien dokumentazioa gaztelaniaz egoteak ez du esan nahi azterketa hala egin behar denik. Nork ez du unibertsitate garaian bibliografia ingelesez, frantsesez, gaztelaniaz edo katalanez irakurri eta hango ideia nagusiak euskaraz aztertu? Amaitzeko, azken galderak jo ta ma utzi gaitu: zelan hasi daitekeen Bilbon batzuetan euskaraz egiten? Guk ez dugu beste biderik ikusten: lehen hitzetik beti euskaraz hasiz. Ez ahaztu testuingurua arrotzena izanda ere, geure baitan dago erabakia. Hortaz, geure ahalduntze gaitasunari birpasa on bat eman beharko diogu eta, berehala, probatzen hasi. Ah! eta Bilbon bezala beste nonahi ere bai, jakina!

Kaixo Izar:

Testuinguru oso euskaldunetan guraso batzuek badute kezka hori bai, ez zaigu arrotza egiten egoera. Era berean ulergarria izan daiteke gurasoen kezka, ez baitzaie gustatzen beraien haurrengan ezintasunik ikustea. Dena den, sumatu dezakegu kezka horren atzean hainbat aurreiritzi ari direla eragiten, euskararen balio txikiagoa beste hizkuntza batzuen aurrean, "elebitasun orekatuaren" mitoa eta beste.

Zure galderari erantzuteko, burura etorri zaigu Gipuzkoako Foru Aldundiak bere garaian egindako bideoa. Herri txiki euskaldunetako haurrek gaztelaniaz maila eskasa al dute? izenburupean, kezka horri erantzuteko herri txikietan jaiotako pertsona ezagun batzuen testigantzak jaso zituzten. Bideoan ikusi ahalko dituzu gaiari buruz hitz egiten Andoni Aizpuru, Nerea Alias eta Iker Galartza. Beraie esperientziak oso argigarriak suertatuko zaizkizu.  Azkenik, Munduko Hizkuntza Ondarearen UNESCO Katedraren koordinatzaile den Itziar Idiazabalen hitzak aurkituko dituzu bideoan.

Gure aldetik, bideoa ikusi-entzutera gonbidatzen zaitugu, bertan izango baitituzu helarazi diguzun kontsultarako erantzunak. Gainera, gaia lehenengo pertsonan bizi dutenen ahotik.